Płyty szelakowe

Płyta szelakowa – jak jest zbudowana?

Płyta szelakowa została wykonana z szelaku, czyli utwardzonej żywicy pochodzącej i pozyskiwanej od czerwców  – owadów zamieszkujących obszary Tajlandii i Indii. Szelak dla tych owadów jest swoistą zbroją, która chroni potomstwo przed intruzami z zewnątrz i zapewnia im należytą ochronę. To właśnie on został zastosowany jako pierwszy nośnik danych dźwiękowych, a w późniejszych etapach wymieniono go na żywice pochodzenia syntetycznego.

Mimo iż cechą charakterystyczną tego materiału jest duża twardość, jest on obarczony ogromną podatnością na rozbicie, w tym stłuczenia oraz ukruszenia. W przeciwieństwie do płyt winylowych, które są zdecydowanie bardziej odporne na uszczerbki mechaniczne, szelaki mogą bezpowrotnie roztrzaskać się przy mocniejszym spotkaniu z podłogą.

Jak odtwarzać płyty szelakowe?

Warto wiedzieć, że płyta szelakowa jest nośnikiem, którego nie da się odtworzyć na gramofonie mechaniczno-akustycznym, czyli patefonie. To płyty, które można odtwarzać jedynie na gramofonach z epoki ich produkcji. Niezwykle istotny jest także dobór ciężaru ramienia, czyli siły z jaką ramię dociska igłę do tłoczeń w płycie. W przypadku płyty szelakowej, najlepsze są modele nieco cięższe i z większym naciskiem.

Równie ważne są igły. Jest to szczególnie istotne przy płytach szelakowych, gdyż źle dobrany model potrafi zniszczyć bezpowrotnie daną płytę lub – w najlepszym razie – nie usłyszymy żadnego efektu jej pracy. Ponadto, należy bezwzględnie pamiętać o wymianie igły na nową po każdym odsłuchu. Płyty szelakowe są dla większości igieł bardzo trudnym nośnikiem i tym samym powodują w nich pewne negatywne efekty.

Co odsłuchasz na płycie szelakowej?

Technika produkcji tych płyt była dość trudna, lecz nie przeszkadzało to w tłoczeniu utworów i całych albumów przez artystów wszelkiego rodzaju. Zarówno ci znani, jak i ci mniej popularni, w większości posiadali w swoim portfolio nagrania wydane w ten sposób. Do tego grona zaliczali się m.in polscy piosenkarze, zagraniczne gwiazdy i artyści niezależni.

Cechy charakterystyczne płyty szelakowej

Standardową prędkością odtwarzania płyt szelakowych jest 78 obrotów na minutę, lecz zdarzają się pewne odstępstwa od reguły. Niektóre płyty wymagają bowiem prędkości 60 lub 76 obrotów i tym samym do odsłuchu potrzebują albo odpowiedniego gramofonu z właściwą prędkością albo możliwości jej zmiany podczas pracy.

Płyty szelakowe mają przeważnie ustandaryzowany rozmiar 12 cali, choć i tu wystąpiły pewne dysproporcje. Wiele płyt charakteryzuje się bowiem średnicą równą 10 cali. Co ciekawe, mimo tak dużej powierzchni płyty, nagrania na niej zachowane nie mają więcej niż 4,5 minuty (w przypadku największych modeli). To około 10x mniej niż w płytach winylowych, na których bez najmniejszych problemów zmieści się cały album.

źródło : https://dogramofonu.pl/Historia-plyty-szelakowej