ZAKŁADY FONOGRAFICZNE & ZND & POLSKIE NAGRANIA "MUZA" 1948 - 1961

W latach 1948 – 1961, a więc w okresie produkcji płyt szelakowych w Polsce powojennej miały miejsce liczne zmiany i reorganizacje  w państwowych zakładach zajmujących się ich produkcją.

W 1948 w miejsce „ODEON-u” powstały  Zakłady Fonograficzne w Warszawie (z nazwą Muza na płytowych naklejkach), a w 1951 Warszawskie Zakłady Fonograficzne (Muza). Kolejna reorganizacja była bardziej głęboka – w 1953 rozdzielono nagrywanie od produkcji płyt tworząc dwa odrębne przedsiębiorstwa: Zakład Nagrań Dźwiękowych przy ul. Długiej 5 (zajmujący się realizacją materiału dźwiękowego) oraz Warszawską Fabrykę Płyt Gramofonowych „Muza” przy Płockiej. W 1955 rozpoczęto proces powrotny – w wyniku decyzji Ministerstwa Kultury i Sztuki i działań centralizujących działalności gospodarcze z Zakładu Nagrań Dźwiękowych utworzono Przedsiębiorstwo Państwowe „Polskie Nagrania”. Z etykiet wydawanych wówczas płyt zniknęła nazwa i logo „Muza”, a jej miejsce zajęła informacja Wydawca: Polskie Nagrania” Warszawa i Produkcja Płyt „Muza” Warszawa. Wkrótce obok nazwy „Polskie Nagrania” pojawiło się charakterystyczne logo z kogutem. Miejsce tłoczenia wskazywał napis „Lento” lub „Muza”. W 1956 do Przedsiębiorstwa „Polskie Nagrania” przyłączono Warszawską Fabrykę Płyt Gramofonowych „Muza”. Połączone firmy działały pod nazwą: Przedsiębiorstwo Państwowe „Polskie Nagrania”. Jeszcze w 1957 r. płyty wydawane były pod znakiem Polskie Nagrania. Później na etykiety płyt wydanych przez Polskie Nagrania powrócił napis „Muza” – najpierw rozmieszczony na łuku, a później już w postaci poziomego napisu nad otworem na szpindel.

Płyty nagrywane przez wytwórnię miały średnicę 25 cm i odtwarzane były z prędkością 78 obr./min. Tworzywem była masa szelakowa. Dopiero pod koniec swego istnienia Muza zaczęła produkować drobnorowkowe płyty długogrające: były to 25 cm albumy z literą L przed numerem katalogowym. W Muzie ukazało się ich tylko kilka, pozostałe albumy z tej serii noszą już na naklejkach nazwę Polskie Nagrania.

W czasie, gdy kolejne zakłady wydawały płyty z nazwą Muza na naklejkach, kilkakrotnie zmieniano wygląd owych naklejek-etykiet (jedynym stałym elementem był napis Muza). Płyta nosząca numer 1001 spotykana jest z trzema różnymi naklejkami: z wzorowaną na przedwojennych (i tuż powojennych) płytach Odeonu – starożytna budowla, nazwa wytwórni w jej podstawie, ciemnoniebieskie tło, nowością była postać muzy przed odeonem, na innej etykiecie w jej górnej części umieszczono niezbyt duży napis MUZA, pod nim dwie splecione gałązki laurowych liści, trzeci wzór to popularny „grzybek” (wszystkie trzy odmiany posiadają ten sam numer katalogowy). Są też płyty (z numerami z pierwszej dwudziestki), z naklejkami wykonanymi bardzo profesjonalnie: w górnej części mają dużą MUZĘ na srebrnym tle, pod napisem rysunek stylizowanego kamertonu w kręgach rozchodzących się dźwięków. Są jednak spotykane też inne naklejki Muzy, wykonane niemal chałupniczo. Trudno określić, który z tych wzorów stosowany był najwcześniej – ukazujące się wznowienia często miały już nowy wzór naklejki (a numer katalogowy płyty był ten sam). Później pojawiają się płyty, których naklejki występować będą niemal do końca produkcji: zaokrąglone linie pod napisem „muza” tworzą jakby kapelusz „grzybka” („korzeń” okalał otwór płyty). Wzór występujący na płytach z końca produkcji był najskromniejszy: tylko napis „muza”. Wydania specjalne (np. kronika dźwiękowa festiwalu młodzieży czy konkursów chopinowskich) miały swoje odrębne wzory naklejek i kolorystykę.

Mimo różnych zmian następujących w wyniku powtarzających się reorganizacji, numeracja płyt szybkoobrotowych była kontynuowana (płytę nr 1001 wydały Zakłady Fonograficzne, Zakład Nagrań Dźwiękowych przekazywał numerację Polskim Nagraniom wtedy, gdy ukazywały się płyty oznaczane numerami około 2500). Zmiana rodzaju naklejek na płytach też nastąpiła „płynnie”: przez pewien czas naklejki „Muza” i „Polskie Nagrania” na płytach szybkoobrotowych występują naprzemiennie. Część płyt, wydanych już po likwidacji „Muzy”, ma jeszcze naklejki starych zakładów.

źródło : https://www.ס.pisz.pl/Zak%C5%82ady_Fonograficzne_w_Warszawie_(Muza)